Ốc len là loại sinh vật biển, sống tự nhiên ở môi trường vùng nước mặn. Những địa danh như Năm Căn, Gành Hào (Cà Mau)…và nhiều nơi khác đã gắn liền với con vật nầy. Ốc len khác với những loài ốc khác nơi đồng ruộng vùng nước ngọt (ốc bươu, ốc lát…). Ốc len có màu nâu đậm xen lẫn vân trắng, hình dáng to cỡ ngón tay trỏ, dài độ 3 đến 4 phân, có đuôi nhọn. Vỏ ốc cứng với nhiều đường gân nhỏ xoay quanh. Ốc lúc sống thịt có màu đỏ, khi chế biến (luộc, hầm) thịt ốc có màu xanh ngọc thạch, giòn và thơm ngon…
Hàng năm khi mùa mưa đến ( vào tháng 5 đến tháng 7), và nhất là vào con nước rong
khi những bãi lài ở miệt biển bị chìm sâu dước nước, thì họ hàng nhà ốc len tránh "cơn đại hồng thủy" này bằng cách trồi đầu lên trên mặt nước tìm những gốc cây mắm, cây đước mà bám vào. Lợi dụng lúc "tang gia bối rối" nầy, người dân cư ngụ nơi đây đã tổ chức đi đánh bắt. Chỉ cần một chiếc xuồng con, một cái tụng (loại giỏ đựng được đan bằng lá dừa nước), hoặc một bao bố là đủ. Bằng cách bơi xuồng sát bờ cạnh những gốc mắm, gốc đước vuốt nhẹ chúng cho vào xuồng, và sau đó bỏ vào giỏ hay vào bao bố là xong !. Nếu trúng, một người có thể bắt được từ một đến hai bao dễ như chơi !!.
Ốc len chỉ có một cách chế biến ngon nhất mang đậm đà bản sắc dân tộc là : ốc len hầm dừa. Lựa chọn ốc ở chợ phải chọn những con mập, những con có môi dày (môi là cái gờ ở miệng vỏ ốc). Ốc khi mang về chưa vội chế biến ngay, mà phải ngâm ốc với nước cơm vo gạo trước đó một đêm cho ốc nhả những thức ăn trong ruột ra cho sạch; nếu cần "ăn dã chiến"ngay thì ta đâm vài trái ớt sừng trâu (lựa loại thật cay) cho vào nước rồi thả ốc vào trong vài giờ , ốc bị cay thãi thức ăn trong ruột ra nhanh, ta chỉ vớt ốc ra rửa sạch là được. Sau đó, dùng dao chặt bỏ phần đuôi ốc ( khoảng 2 vòng trôn ốc, từ đuôi ốc tính lên). Nhớ đừng chặt phần đuôi ít quá, sau khi chế biến xong, dùng miệng hút thịt ốc không ra, tốn nhiều hơi. Đập dập dập độ 3 tép sả bỏ dưới đáy nồi rồi cho ốc len vào. Nạo khoảng 1/2 trái dừa khô (hoặc một trái tùy theo số lượng ốc và khẩu vị của mỗi người ), lấy nước cốt loãng cho vào xâm xấp với ốc trong nồi. Cho lửa hồng riu riu độ 10 phút đến khi nước trong nồi sôi già là được. Sau đó, chỉ cần cho gia vị (muối, đường, bột ngọt…) cho vừa ăn . Thế là xong, ta chỉ cần dùng tô hay dĩa múc vào và dọn lên bàn.
Bữa ăn đã chuẩn bị. Cầm một con ốc len hầm dừa đưa lên miệng hút nhẹ một hơi, phần thịt ốc đã lọt thỏm vào miệng, ta cứ việc chậm rãi nhai để thưởng thức cái vị ngọt, béo, bùi pha lẫn cái vị mằn mặn của quê hương miền tận cùng Tổ quốc. Và, nếu bạn cảm thấy thiêu thiếu một cái gì đó, thì tôi xin mời bạn 1 cốc "nước mắt quê hương", và sau đó xin bạn chan vào chén vài muỗng nước ốc len hầm dừa " húp nhẹ " một cái gọi là "chữa lửa" thì thật là tuyệt diệu biết bao !!...Con ốc len ngày nay cũng đã "lên ngôi" trong các nhà hàng đặc sản, ốc len hoang dã ngày càng hiếm. Và ngày nay, nông dân đã bắt đầu nuôi ốc len thương phẩm. Giá cả thị trường giao động khoảng 47.000 - 48.000đ/kg (tại siêu thị).
Nhắc đến con ốc len, tôi lại nhớ trong đám giỗ nơi nhà của một người bạn thân. Trong lúc ngà ngà say, bạn tôi bỗng cầm vỏ con ốc len lên và thách đố mọi người, ai có thể nhai bể vỏ ốc nầy ?. Tất cả mọi người đều ngạc nhiên vì vỏ ốc rất cứng ai mà nhai nổi. Cuối cùng, bạn tôi sai thằng con ra sau vườn hái một nắm lá rau diếp cá rửa sạch đem vào. Anh cầm rau cho vào miệng nhai thật nhừ, và tiếp theo là đưa vỏ ốc len vào miệng . Thật là tuyệt vời, anh nhai vỏ ốc rôm rốp như nhai bánh tráng vậy !!. Ai nấy đều ngạc nhiên và vỗ tay tán thưởng. Đây là câu chuyện có thật chính tôi đã được mục kích, và đến nay, tôi vẫn còn băn khoăn suy nghĩ không biết nước rau diếp cá kia có tác dụng gì với vỏ ốc len ??. Mong quí vị độc giả ai biết thêm xin chỉ giáo cho tôi rõ ??!!...
PHAN HỮU TƯỞNG
